Zonder geld zijn we allemaal rijk

Het leven kan zo simpel zijn. Waarom zouden mensen zich zo’n beetje het hele jaar ‘in het zweet huns aanschijns’ over de kop moeten werken om twee weken ver van huis in een tentje onder een boom te bivakkeren? Terwijl ze dat eigenlijk het hele jaar kunnen doen. Zolang ze dan ook maar genoegen nemen met dat canvas doek en het plastic matje. Dag in dag uit!

En daar gaat het meteen al mis. Want zelfs bij de meest basale levensbehoeften – zeg maar het fundament van de piramide van Maslow, die zo veelgebezigde beeldende opstapeling van mensenwensen – loopt het al in het 100. Want als je geen geld kan neertellen, komt het dagelijks brood dan wel voor de bakker? En worteltrekken bij de groenteboer? Ook dat gaat niet voor niks.

Ja, voor niks gaat de zon op. Maar als je geen geld hebt voor een zonnebril of smeersels om je huid te beschermen tegen verbranding of nog erger, lijkt er weinig te genieten.

Zelfs de welbewuste wensenlijsten die we maken in een idealistische bui – ‘gelukkig zonder geld’ – geven te denken. Een lekker warm bad als het regent of koud is. Met een goed boek op de bank. Nieuwe mensen leren kennen in een café. Allemaal leuk. Maar wie betaalt water en elektriciteit? Het boek? En niet te vergeten, het gelag? Zoete lieve Gerritje? Ja, m’n neus! Die wil ook weleens wat anders dan zo’n klapperend tentzeil.

Het gekke is, rijkdom is relatief. Straatarm omringd door andere arme sloebers, is er weinig aan de hand. Maar zodra één van hen de financiële kop iets boven het maaiveld uitsteekt, schijnen we ons ineens te realiseren wat we missen en groeit de behoefte aan méér. En de angst voor de toekomst.

Kan het gewoon, relaxed achteroverleunen in het vertrouwen dat ‘het’ allemaal vanzelf goed komt? Of zitten er zulke grote gaten in het vangnet van onze welvaartsstaat dat ze niet meer te dichten zijn? Eh… boeten, heet dat niet zo bij het repareren van netten?

Nou, en dát ben ik eigenlijk niet van plan; boete doen door het bedenken van allerlei doemscenario’s en geloven dat levensgeluk alleen afhangt van stapels biljetten en rammelende munten waar je toch maar je tanden op stuk bijt.

Zonde van de tijd.

En tijd is geld.

En daarmee is de cirkel rond.

‘Zonder geld zijn we allemaal rijk.’ De gedachte dat het zomaar zou kunnen, is eenvoudig onbetaalbaar. Daarin geloven, al is het maar even, geeft een fantastisch fijn gevoel. Helemaal gratis voor niks.
En daarna weer over tot de orde van de dag: aan het werk en vullen die ouwe sok.

Dwalen door niemandsland

Grenzen. Zijn die er om je eigen territorium te bewaken, strikt en star, opgetrokken uit stevig staal? Een wirwar van prikkeldraad? Een betonnen muur? Of zijn het van die deinende stoffen banen die meebewegen met de wind?

Grensbewaking, dat is een belangrijke training voor militairen en marechaussee. ‘Zelfhulp Kameradenhulp’ is de ijzeren regel die iedere soldaat krijgt aangeleerd. Maar ook in het dagelijks burgerbestaan moeten we leren onze persoonlijke scheidslijnen te verdedigen, te vuur en te zwaard en met dezelfde motivatie als in het leger: voor je eigen bestwil en dat van iedereen.  

‘Alleen door jezelf voorop te stellen, kan je er echt helemaal zijn voor anderen,’ luidt de bijbehorende motivatie. Maar in mijn oren klinkt die toch een beetje als vergoelijking van egoïstisch gedrag. Want ergens op de achtergrond sluimert de paradox.

In mijn fantasie zijn grenzen hooguit strepen op de grond, waar je met gemak overheen kunt springen. Op die strepen gaan staan, dat lukt me lang niet altijd goed. Vooral wanneer ik dat niet wil. En dát is volgens mij de crux waar het allemaal om draait.

Eén lijn trekken is godsonmogelijk. Waar de een mag binnenkomen, houd je de ander liever buiten aan de poort. Dat onderscheid wordt niet bepaald door keiharde verdedigingstactiek, maar door de zachte wetten van invoelingsvermogen en intuïtie.

Daar komen geen legerregels en managementtrainingen aan te pas. Dat vraagt om enige bewegingsruimte en soms een lange dwaaltocht door niemandsland. Maar wie bereid is tijd en aandacht te besteden aan het luisteren naar zijn eigen gevoel, gaat het ontdekken.

Grenzen stellen is trouw blijven aan jezelf.

Is dat niet de mooiste natuurlijke scheidingslijn die er bestaat?